11/08/2025 | Yazar: Karin Karakaşlı
Son yıllarda dayanışmayı LGBTİ+ hareket ekseninde örmenin benim için vazgeçilmez bir yeri var. Alternatif bir hayat imkânı gördüğüm, aidiyetsizliklerimi temize çektiğim, dünyayı genişletebileceğim yer burası. 2025’in “Aile Yılı” ilân edilişi ve üst üste gelen siyasi söylem ve hamlelerle her koldan hedef gösterme ve kıstırmalar artmışken bir gıdım nefes aldığım, ümüğümüz sıkılmasın diye nefes borumuzu birlikte korumaya davrandığım yer.
Kelimeler, taşıdıkları anlam dünyasının genişliği oranında boşa düşme tehlikesi taşır. Hukuk, adalet, demokrasi, insan hakları, mücadele, sevgi… Örnekleri bir çırpıda çoğaltmak mümkün. Görünen o ki, eylemle sağlaması yapılmayınca en kıymetli, en kapsayıcı anlam zemini bile kayganlaşıyor. Kelime, günlük hayat pratiğinde ille de karşılığını istiyor.
Dayanışma da işte böylesi kelimelerden. Nasıl ki mesaj sonlarında “sevgiler” dediğimizde, aslında sevginin politik bir eylem olan o koca dünyasının kıyısından bile geçmiyorsak, dayanışma ediminin de e-postalarda “dayanışmayla” diye verilen selamdan çok fazlasını içermesi ve göstermesi gerekiyor.
Küçük adımları hiç hor görmeyelim. Deneyen bilir, en zoru günlük rutinlerdeki alışkanlıklarımızı kırmak. Esas irade buradan sınanır öncelikle. Her sabah kahveye, çaya saldırmadan bir bardak su içmek nasıl bir dirayet gerektiriyorsa, dayanışmak da öylesi sürekli bir farkındalık talep eder.
Dayanışma kimi kapsar? Tersten gitmek gerekirse toplum ve siyaset içerisinde başkalarına baskı uygulama pahasına kurulan iktidarlara yakın durmak, ilgili kişiyi sadece suç ortağına dönüştürür. Aynı şey hedef gösterilen kişi ve toplulukların en karanlık gününde susulduğunda da söz konusu. Böylesi zamanlarda suskunluk hâli hazırda yaşatılmakta olan zulme dolaylı onay verdiğin anlamına gelir. Susamayacağın zamanlar vardır o yüzden. Başkaları için değil, sabah aynada karşında bulduğun o yüze, gözünün ta içine utanmadan bakabilmek için.
Dayanışma nedir, ne değildir? “Yardım eli uzatmak” dayanışmak değildir misal. Vicdanını rahatlatmak adına yaptıkların dayanışma kapsamına girmez. Elbette dayanışma iyilikle de kol kola gider ancak esas mesele denkliktir. El ele tutuşur, yoldaş olursun dayanıştığınla. Her an her saniye sahicilikle sınanırsın. Kişisel çıkarın için işlevsel ağlar örmek dayanışmak değildir. Öz geçmişinde havalı görünsün diye bir yerlere eklemlenmek dayanışmak değildir. Verdiğin oranda alır, beslenirsin. Ama bu da alışagelen bir alışveriş değil. Hayatın doğal akışında deneyimleri paylaşmanın, mücadeleyi ortaklaştırmanın gücünü fark edersin. Dayanışma insanı dönüştürür, o güne kadar belki varlığından bile haberdar olmadığın bir iç gücün açığa çıkmasına vesile olur. Büyürsün ez cümle. Hem de kazık yaşında. Hem de en beklemediğin zamanda.
Adı üstünde iyi gün dostları çok. Şenlikli sofralarda yer almak kimseden bir çaba talep etmez ne de olsa. Dayanışma dar zamanların işi. Emek ve yürek ister. Dahası dirayet ve süreklilik de ister. Bir kez tadına vardınız mı, onu kriz zamanı sorumluluğu değil, günlük hayatın bir pratiği olarak yaşarsınız. Birbirinize yaslana yaslana durursunuz dayanılmaz olanın karşısında.
Son yıllarda dayanışmayı LGBTİ+ hareket ekseninde örmenin benim için vazgeçilmez bir yeri var. Alternatif bir hayat imkânı gördüğüm, aidiyetsizliklerimi temize çektiğim, dünyayı genişletebileceğim yer burası. 2025’in “Aile Yılı” ilân edilişi ve üst üste gelen siyasi söylem ve hamlelerle her koldan hedef gösterme ve kıstırmalar artmışken bir gıdım nefes aldığım, ümüğümüz sıkılmasın diye nefes borumuzu birlikte korumaya davrandığım yer.
Zaten bu nefes borusu topluca da sıkılıyor. Gençlerin kimyasını belirlediği güçlü muhalif zamanlardan geçiyoruz. Kötülüğün ve keyfiliğin sınır tanımadığı kırılgan, belirsiz zamanlarda da. Her şey eşzamanlı yaşanıyor. Çok heyecan verici kalabalıkları, sabahın körü operasyonları izliyor. Adliyeler evlerden daha tanıdık olmuş. Herkes birbirine sarılmak ihtiyacında. Sonra yine başlasın koşuşturma. Kanunsuzluğun ortasında kendi doğrunu ve hakikatini korumaya.
Dayanışmanın en saf hâliyle belirdiği yerlere şöyle göz ucuyla bakmak bile doğasını kavramak için yeterli. Hastanelerde gerek hastalar gerek refakatçiler arasında, cezaevlerinde gerek tutuklu ve hükümlüler gerekse görüşçüleri arasında öbek öbek büyür dayanışma. Dünyanın daraltıldığı yerden genişlemeye davranırsın. Neredeyse hayvanî bir içgüdüyle. Travmatik bir deneyimden olgunlaşarak çıkarsın. Kendini iç bilmediğin bir yerinden yeniden tanıyarak. Tanıdığın insandan razı olarak dahası.
Ülke koca bir cezaevine dönüştürüldüğünde dayanışmanın toplumun olabilecek en geniş kesimini kapsaması o yüzden neredeyse zorunluluk hâlini aldı. Sana dokunmayan yılan yok. Yılan şah damarından daha yakın. Kimse de ısırılamaz değil. Mesele birbirinin kafasına basmadan, meydanları karşısında mücadele ettiğin ırkçı, milliyetçi, cinsiyetçi, homofobik, transfobik, mülteci düşmanı söylem ve eylemlerden koruyarak doldurmakta. Bu da “Nasıl bir dayanışma?” denilen sorunun cevabı ve o cevap her birimizin duruşuna bağlı.
Dış koşulları değiştiremediğinde kendine dönersin. İyi hissetmesen bile sağlam olabilmeye, enerjini yüksek tutmaya çalışırsın. Bir de birbirinden güç almaya. Yılanlar dokunsun bize, ne gam! Yeter ki biz’imiz olsun. Seslenmekten onur duyduğumuz bir zamirimiz. Seçilmişlerimiz. Kavmimiz. Gerisi iyilik güzellik!
Kaos GL dergisine ulaşın
Bu yazı ilk olarak Kaos GL dergisinin “Dayanışma” dosya konulu Mayıs-Haziran 2025 sayısında yayımlanmıştır. Dergiye kitapçılardan veya Notebene Yayınları’nın sitesinden ulaşabilirsiniz. Online aboneler dergi sitesinden dergiyi okuyabilir.
*KaosGL.org’ta yayınlanan köşe yazıları, KaosGL.org’un editoryal çizgisini yansıtmak zorunda değildir. Yazı ve çizimlerden yazarları ve çizerleri sorumludur. Yazının ya da çizginin KaosGL.org’ta yayınlanmış olması köşe yazılarındaki veya çizimlerdeki görüşlerin KaosGL.org’un görüşlerini yansıttığı anlamına gelmemektedir.
Etiketler: yaşam, özel haber, inceleme, yorum, heteroseksizm, trans, ikili cinsiyet sistemi, lgbti, eşcinsellik, lezbiyen, gey, biseksüel, interseks
