14/10/2025 | Yazar: Ecmel Deniz
11 Ekim Cumartesi günü yapılan konferansta Arjantin, Türkiye, Fransa, Tunus, Moldova ve İspanya’dan deneyimler aktarıldı.
Kadının İnsan Hakları Derneği (KİH), 11 Ekim Cumartesi günü Uluslararası Kürtaj Mücadeleleri Konferansını düzenledi. "Uluslararası Kürtaj Mücadeleleri Konferansı" dünyanın farklı bölgelerinden gelen aktivistlerin deneyimlerini bir araya getirdi. Arjantin, Fransa, Tunus, Moldova, Türkiye ve İspanya'dan katılımcılar, üreme sağlığı hakları ve kürtaja erişim için verdikleri mücadeleleri aktardı.
Sabah oturumunda "Dünyadan Kürtaj Mücadelesi Örnekleri" başlığı altında deneyimlerini paylaşan Daniela Andreassi (Socorristas en Red-Arjantin), Veronique Sehier (Planning Familial-Fransa) ve Selime Büyükgöze (Mor Çatı - Türkiye), özellikle farklı toplumsal hareketlerin birlikteliğiyle kazanılan haklara dikkat çekti.
Oturum sırasında katılımcılardan biri, Arjantin’de kürtaj yasasına “gebelik kapasitesi olan kişiler” ifadesinin eklenmesinin arka planını sordu:
“Bu ifade, yalnızca bir dil tercihi değil; feminist hareketle kuir örgütlerin uzun soluklu ortak mücadelesinin bir yansıması. Peki bu ittifak nasıl kuruldu ve nasıl sürdürüldü? Farklı toplumsal hareketlerin bir araya gelmesini sağlayan ortak zemin neydi? Bu süreçte karşılaşılan en büyük dirençler veya kırılma noktaları nelerdi? Bugün pek çok ülkede hâlâ “rahmi olmayanın söz hakkı yok” anlayışı geçerliyken, Arjantin’in üreme haklarının öznesi tanımını genişleten bu deneyimini nasıl değerlendirirsiniz? Sizce bu yaklaşım, benzer mücadeleler yürüten ülkeler için nasıl bir öncül model oluşturuyor?”
Daniela Andreassi bu soruya verdiği yanıtta LGBTİ+ hareketin mücadelenin merkezinde yer aldığını vurguladı:
"Kanun içine tamamen LGBTİ+lar dahil edildi. 'Gebe kalma kapasitesi olan bireyler' olarak kanunda yer aldı. Bu hareketin de istediği bir kanundu. Trans kadınlar da kanun için mücadele verdi. Bu temel bir hak çünkü. Lezbiyenler ve trans erkekler için kampanya yürütüldü. Bir ittifak diye bile düşünmeyelim. Hareketin bir parçası LGBTİ+lar."
“Fransa’da LGBTİ+ mücadelesinde zorluklar yaşanıyor”
Fransa'dan Veronique Sehier ise LGBTİ+ haklarının tanınması konusunda hala zorluklar yaşandığını belirtti:
"Fransa'daki LGBTİ+ hareketi mücadelesini veriyor ama zorluklar yaşanıyor. Yasaya 'kadın' olarak yazılan bazı ifadeler var. LGBTİ+ hareketi bunu yenilgi olarak gördü. Trans hakları için daha fazla fon tahsis edildi. Yine de bütün haklar bir arada ve sağlıkla ilgili. Sonuçta biri diğerinden ayrılamaz."
İkinci oturumda ise "Medikal Kürtaj ve Teletıp Kürtaja Erişimin Neresinde?" başlığı altında kürtaj hizmetlerinin dijitalleşmesi, teletıp uygulamaları ve medikal kürtaj yöntemleri tartışıldı. Tunus’tan Selma Hajri, Moldova’dan Rodica Comendant ve İspanya’dan Veronica Fernandez, farklı ülkelerde yürüttükleri hizmetleri anlatarak teletıp ve uzaktan sağlık hizmetlerinin özellikle erişimi kısıtlı bölgelerde kadınlar için nasıl bir alternatif oluşturduğunu paylaştı. Dijitalleşmenin getirdiği yeni imkânlarla birlikte, teknik yeterlilik, hukuki engeller ve bilgiye erişim gibi konular da tartışma başlıkları arasında yer aldı.
Konferans boyunca paylaşılan deneyimlerde, kürtaj hakkı mücadelesinin sağlık hizmetlerine erişimle sınırlı olmadığı; dil, kimlik, öznellik ve temsil alanlarında da bir hak mücadelesi olduğunu vurguladı.
Arjantin örneği, “üreme haklarının öznesi” tanımını genişleterek, feminist ve LGBTİ+ hareketlerin kesiştiği noktada hakların bölünmezliğini görünür kıldı.
Arjantin’de ne olmuştu?
Arjantin, 2020 yılında kabul edilen yasa ile gebeliğin ilk 14 haftasına kadar isteğe bağlı kürtaja izin veren ilk Latin Amerika ülkelerinden biri oldu. Bu düzenleme bölgesel ölçekte cinsiyet eşitliği açısından da tarihi bir dönüm noktası olarak görülüyor.Yasanın en dikkat çekici özelliği, sadece “kadın” tanımıyla sınırlı kalmamasıydı. “Gebelik kapasitesi olan kişiler” ifadesiyle trans erkekler, non-binary ve interseksler de yasal koruma kapsamına alındı. Bu kapsayıcı dil, Arjantin’deki feminist ve LGBTİ+ hareketlerin uzun yıllara dayanan ortak mücadelesinin ürünüydü.
1970’lerden itibaren cinsiyet temelli baskılara karşı örgütlenen feminist hareket, 2005 yılında kurulan Yasal, Güvenli ve Ücretsiz Kürtaj Hakkı Ulusal Kampanyası (“Campaña Nacional por el Derecho al Aborto Legal, Seguro y Gratuito”) çatısı altında birleşti. King’s College London tarafından yayımlanan bir analizde, bu kampanyanın "hem toplumda kürtajın bir suç olarak görülmesini değiştirmeye çalışması hem de yasalar önünde suç olmaktan çıkarmayı aynı anda hedeflemesi"nin başarıyı getiren temel etken olduğu belirtiliyor.
Kampanya, yıllar boyunca parlamentoya yasa teklifleri sunarken, aynı zamanda kürtajın tabu olmaktan çıkması için kamusal alanda açık konuşmayı teşvik etti. History Workshop dergisinde yayımlanan bir diğer araştırma ise, bu sürecin kadın hareketinin ve kuir örgütlerin aktif katılımıyla şekillendiğini ortaya koyuyor. 2012’de yürürlüğe giren Cinsiyet Kimliği Yasası sayesinde cinsiyet kimliğinin devlet tarafından tanınması, bu ortak zemini daha da güçlendirdi. Aktivist Lohana Berkins’in öncülüğünde trans hareketinin “beden üzerindeki özerklik” talebi ile kadın hareketinin “üreme hakları” mücadelesi birleşti; böylece “rahmi olan herkesin” hak öznesi sayıldığı yeni bir hukuk dili doğdu.
Yasa yürürlüğe girdikten sonra sağlık hizmetlerine erişimde önemli ilerlemeler sağlandı, ancak bölgesel eşitsizlikler, vicdani ret hakkının kötüye kullanımı ve kimi yerlerde süren dini baskılar nedeniyle uygulamada zorluklar yaşanıyor.
2025 itibarıyla mevcut hükümet, hem kürtaj yasasında hem de Cinsiyet Kimliği Yasası’nda değişiklikler yapmayı gündemine aldı. Bu girişimlerin, trans+ların sağlık hizmetlerine erişimini kısıtlama ve cinsiyet kimliği tanımını daraltma riski taşıdığı belirtiliyor. Feminist ve LGBTİ+ örgütler, “kazanılmış haklara dokunulamaz” diyerek sokaklarda, medyada ve hukuk alanında mücadelelerini sürdürüyor.
Etiketler: insan hakları, kadın, sağlık, siyaset, dünyadan, sağlık hakkı, özel haber, trans, lgbti, lezbiyen, gey, biseksüel, interseks
