25/07/2025 | Yazar: Kaos GL
Danıştay, İçişleri Bakanlığı’nın dernekleri “yüksek, orta ve düşük risk” gruplarına ayırarak denetlemesinin önünü açan düzenlemeleri iptal etti.
İfade Özgürlüğü Derneği’nin (İFÖD) başvurusunu değerlendiren Danıştay, İçişleri Bakanlığı’nın dernekleri “yüksek, orta ve düşük risk” gruplarına ayırarak denetlemesinin önünü açan düzenlemenin ilgili hükümlerini iptal etti.
5253 sayılı Dernekler Kanunu’na 2020 yılında getirilen değişiklikle, İçişleri Bakanlığı denetimlerini risk analizine dayandırmış ve 2021’de yayımlanan yönetmelik değişikliğiyle bu analiz doğrultusunda derneklerin denetim usulleri belirlenmişti. Risk grupları ise Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü tarafından tespit ediliyor, kriterler her yıl değiştirilebiliyordu.
İFÖD, söz konusu düzenlemenin yasal dayanağı bulunmadığını, risk kavramının tanımlanmadığını, sınıflandırmanın yasada öngörülmediğini ve usul-esasların idareye bırakılmasının keyfiyete yol açtığını belirterek Danıştay’a dava açtı. Dernek, düzenlemenin örgütlenme özgürlüğünü ihlal ettiğini vurguladı.
Danıştay 10. Dairesi, 28 Mayıs 2025 tarihli kararında; dernekleri risk düzeyine göre sınıflandıran düzenlemeleri iptal etti.
Kararda şu gerekçelere yer verildi:
Risk gruplarının hangi kriterlere göre belirleneceği açıkça ortaya konmamış,
Kriterlerin her yıl değiştirilebilir olması hukuki güvenlik ve belirlilik ilkesine aykırı bulunmuş,
Denetimlerin keyfi hale gelme riski nedeniyle anayasal güvencelerin zedelenebileceği belirtilmiştir.
Mahkeme ayrıca, kişilerin kendilerine uygulanacak hukuk kurallarını önceden bilme hakkının hukuk devleti ilkesinin temel unsuru olduğunu hatırlatarak, yönetmelikteki düzenlemelerin bu koşulları taşımadığını ifade etti.
“Bu karar ifade ve örgütlenme özgürlüğü açısından son derece önemli”
İfade Özgürlüğü Derneği, kararın ardından açıklama yaparak başta insan hakları örgütleri olmak üzere tüm sivil toplum kuruluşlarını ilgilendiren bu kararın, ifade ve örgütlenme özgürlüklerinin korunması açısından önemli bir kazanım olduğunu belirtti. Dernek, İçişleri Bakanlığı’nı yeni düzenlemeler yaparken ilgili sivil toplum aktörleriyle istişareye davet etti; anayasal haklara saygı gösterilmesi gerektiğini vurguladı:
“Bu karar, başta insan hakları örgütleri olmak üzere sivil toplum kuruluşlarının keyfi ve öngörülemez idari uygulamalardan korunması, ifade ve örgütlenme özgürlüklerinin güvence altına alınması açısından son derece önemlidir. Ayrıca karar İçişleri Bakanlığının derneklere ilişkin yapacağı düzenlemelerde hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı ilkesine uygun davranma yükümlülüğünü vurgulaması açısından da kritiktir.”
Etiketler: insan hakları, siyaset, dava
