21/08/2025 | Yazar: Yıldız Tar
Bilgisayar bilimi ve yapay zekanın öncülerinden Alan Turing’in hayatını yeniden kurgulayan ve “gizli bir çocuğu olduğunu” öne süren roman, okurlar ve eleştirmenlerden sert tepki aldı. Turing, eşcinsel olduğu için kimyasal hadımla cezalandırılmış ve ardından intihar etmişti.
Nick Croydon’un kaleme aldığı The Turing Protocol (Turing Protokolü), Temmuz ayında Affirm Press tarafından yayımlandı. Roman, Turing’in Müttefikler’in Normandiya Çıkarması’nda (D-Day) başarıya ulaşmasını sağlamak için bir zaman makinesi icat ettiği alternatif bir tarihi senaryo üzerine kurulu. Kitapta, Turing’in meslektaşı Joan Clarke ile cinsel ilişkiye girdiği ve gizlice bir çocuk sahibi olduğu yazılıyor.
Gerçekte ise Turing, İkinci Dünya Savaşı sırasında Bletchley Park’taki kritik şifre çözme çalışmalarında birlikte çalıştığı Clarke ile kısa süreliğine nişanlansa da, 1952’de bir erkekle ilişkisi nedeniyle “ağır ahlaksızlık” suçlamasıyla yargılandı ve kimyasal hadım cezasına çarptırıldı. Yalnızca iki yıl sonra, 41 yaşındayken intihar etti.
Okurlardan sert tepki: “Turing bundan daha iyisini hak ediyor”
Roman Turing’i eşcinsel olarak resmetse de, hikâyeyi kadınla ilişki ve gizli çocuk kurgusuna bağlaması okuyucular ve eleştirmenler tarafından sert biçimde eleştirildi. GoodReads’te haberin yazıldığı sırada 115 değerlendirmeden yüzde 64’ü romana yalnızca 1 yıldız verdi. Okurlar eseri “okuduğum en kötü şeylerden biri” olarak niteledi.
Bir yorumda, “Alan Turing’in kim olduğunu ve başına gelenleri bilen herkes bu kitabı okuyunca şaşkınlıktan başını kaşıyacaktır” denildi. Başka bir okur ise, “Turing bundan çok daha iyisini hak ediyor. Gerçek tarihsel figürleri mekân yaratmak için kullanmak bir şeydir, eşcinsel bir adam olan Turing’in bir kadınla seks deneyimini yazmak ise tamamen başka bir şey” ifadelerini kullandı.
Alan Turing’in hayatı, eşcinselliği nedeniyle maruz kaldığı ağır ayrımcılık ve devlet eliyle işkencenin tarihsel bir tanıklığı olarak görülüyor. Turing’in hikâyesini heteroseksüel kalıplara sıkıştıran anlatılar, yalnızca tarihsel gerçekliği çarpıtmakla kalmıyor; aynı zamanda eşcinsel tarihin yeniden yazılması ve silinmesi riskini de barındırıyor.
Yazar Croydon’dan savunma: “Saygı duruşu olarak yazdım”
Eleştiriler üzerine konuşan yazar Croydon, aynı zamanda Avustralya’nın en büyük kitap zinciri QBD Books’un CEO’su. Croydon, romanın Turing’in cinsel yönelimini görmezden gelmediğini savunarak, “Ona bir çocuk vermek kurgum için gerekliydi. Bu romanı ona bir saygı duruşu olarak yazdım. Hem dâhiliğini hem de uğradığı adaletsizliği vurgulamak istedim” dedi.
Buna rağmen roman, QBD tarafından “ayın kurgu kitabı” ilan edilerek zincirin mağazalarında aktif biçimde tanıtılıyor.
Alan Turing’in mirası: Bilgisayar biliminin öncüsü
Alan Turing, 2013 yılında Kraliçe II. Elizabeth tarafından resmi olarak affedilmişti. Eski başbakan Gordon Brown ise Turing’in gördüğü muameleyi “utanç verici” olarak nitelemişti.
Bilgisayar biliminin öncülerinden olan Turing’in Bletchley Park’taki şifre çözme çalışmaları, Nazi Almanyası’nın Enigma kodunu çözerek hem Müttefikler’in faşizme karşı mücadelesine katkı sağladı hem de kişisel bilgisayarların temellerini attı.
Kaynak: PinkNews
Etiketler: kültür sanat, yaşam, dünyadan, tarihimizden, trans, lgbti, eşcinsellik, lezbiyen, gey, biseksüel, interseks
