31/10/2025 | Yazar: Kaos GL
Çekilmeyi savunanlar, sözleşmenin “geleneksel değerlerle uyuşmadığını” ve “anormali norm haline getirdiğini” öne sürüyor.
Fotoğraf: Natalia Zviagina
Letonya Parlamentosu, yaklaşık 13 saat süren oturumun ardından ülkenin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesini öngören yasa tasarısını kabul etti. Tasarının yürürlüğe girmesi için Cumhurbaşkanı Edgars Rinkevics’in imzası gerekiyor.
BBC’de yer alan habere göre; Cumhurbaşkanı onay verirse Letonya, sözleşmeden ayrılan ilk Avrupa Birliği üyesi olacak.
Parlamento oylamasında 56 milletvekili çekilme yönünde, 32 milletvekili ise buna karşı oy kullandı; iki vekil çekimser kaldı. Oylama sonucunun şekillenmesinde, koalisyon ortağı Yeşiller ve Çiftçiler Birliği (ZZS) üyelerinin “evet” oyu vermesi etkili oldu. Koalisyonun diğer ortakları Yeni Birlik ve İlericiler sözleşmeden yana tutum alsa da çoğunluk sağlanamadı. Avrupa Birliği kurumları, Avrupa Konseyi ve uluslararası insan hakları örgütlerinin çağrıları ile 29 Ekim’de düzenlenen protesto karar sürecini değiştirmedi.
Gerekçe: “Geleneksel değerlere uyuşmama”
Resmi adı “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi” olan İstanbul Sözleşmesi’ne karşı çıkan milletvekilleri, metnin “cinsiyet kavramına ilişkin yaklaşımının Letonya’nın geleneksel değerleriyle uyuşmadığını” ve mevcut ulusal yasaların şiddetle mücadele için yeterli olduğunu savunuyor. Avrupa Konseyi, bu değerlendirmelere daha önce yaptığı açıklamalarda katılmadığını belirtmişti.
Letonya’da süreç cumhurbaşkanı kararıyla netleşecek
Cumhurbaşkanı Rinkevics’in tasarıyı imzalamak için on günü bulunuyor. Cumhurbaşkanı, gerekçesiyle birlikte yasayı parlamentoya geri gönderebilir. Parlamentonun üçte birinin talep etmesi halinde yasanın yürürlüğe girişi iki ay ertelenebilir. Bu süre içinde seçmenlerin en az onda birinin desteği sağlanırsa referanduma gidilebilecek.
Ayrıca yasal süreç Anayasa Mahkemesi’ne de taşınabilir.
Letonya’daki süreç, Cumhurbaşkanı’nın kararıyla netlik kazanacak.
“Rusya tarzı bir anlatıyı benimsiyorlar”
Kadın hakları alanında faaliyet gösteren Equality Now adlı sivil toplum kuruluşunun Avrasya Bölge Temsilcisi Tamar Dekanosidze Politico’ya verdiği demeçte, politikacıların seçim öncesinde kendilerini "ulusal değerlerin" savunucuları olarak göstermelerine olanak tanıyan Rusya tarzı bir anlatıyı benimsediğine dikkat çekerek şunları söyledi:
“Bu, değerler, hukuk sistemleri ve yönetim açısından Letonya'nın Avrupa Birliği ve Batılı ülkelerden ziyade Rusya ile daha uyumlu olacağı anlamına gelir."
Türkiye, sözleşmeden çekilen ilk ülke olmuştu
İstanbul Sözleşmesi, 2011 yılında Türkiye’nin Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi dönem başkanlığı sırasında imzaya açılmıştı. Türkiye belgeyi ilk imzalayan ve onaylayan ülke olmuş, 2021 yılında ise sözleşmeden çekilme kararı almıştı.
Diğer ülkelerde durum ne?
Avrupa Konseyi üyeleri arasında sözleşmeyi imzalamayan tek ülke Azerbaycan. Bulgaristan, Çekya, Litvanya, Macaristan ve Slovakya sözleşmeyi imzalamış olmasına rağmen henüz onaylamadı. AB üyesi olmayan ülkeler arasında imzalayıp onaylamayan tek ülke Ermenistan.
Polonya, 2020 yılında sözleşmeden çekilmeyi gündeme getirmiş ancak bu yönde adım atmamıştı. Çekya Parlamentosu 2024 yılında sözleşmenin onaylanmasını reddetti. Macaristan Parlamentosu ise 2020’de sözleşmenin onaylanmaması yönünde karar almıştı.
Etiketler: insan hakları, kadın, siyaset, dünyadan, trans, lgbti, lezbiyen, gey, biseksüel, interseks
