25/09/2025 | Yazar: Kaos GL
Rusya’da yürürlüğe giren yasayla beraber tarayıcılardan LGBTİ+ içeriklerini aratmak yasak. “Aşırıcı” kabul edilen içerikleri aratanlar büyük para cezalarına çarptırılıyor.
Enrique Anarte Lazo’nun Context’te yayınlanan Online search crackdown fuels Russia's LGBTQ+ censorship başlıklı yazısını KaosGL.org okurları için çevirdik.
Rusyalı aktivistler, resmi olarak “aşırıcı” ilan edilen çevrimiçi içeriklere yönelik internet aramaları suç sayan yeni yasanın, Kremlin’in dijital alanda LGBTİ+ haklarına yönelik baskılarının son adımı olduğunu söylüyor.
1 Eylül’de yürürlüğe giren yasa, “aşırıcı” içerik arayanlara para cezası getiriyor. Bu içerikler arasında 2024’ten beri LGBTİ+ aktivizmi de yer alıyor. Böylece Vladimir Putin’in hükümeti, “geleneksel değerleri” tehdit ettiği gerekçesiyle çevrimiçi sansürü yoğunlaştırıyor.
Rusya LGBTİ+'ları nasıl hedef alıyor?
2013’te Rusya’da hükümet destekli bir yasayla, “geleneksel olmayan cinsel ilişkilerin propagandasının” çocuklara yönelik dağıtımı yasaklandı. Bu, aktivistlerin gözaltına alınmasına ve Onur Yürüyüşlerinin yasaklanmasına yol açtı.
Aralık 2022’de, Ukrayna işgalinin ardından Putin yasaya bir ek imzalayarak yasağı tüm yaş gruplarına genişletti. 2023’te transların tıbbi ve hukuki uyum süreçlerini de yasakladı.
Geçen yıl mart ayında, Rusya Yüksek Mahkemesi’nin kararıyla “uluslararası LGBT hareketi” aşırıcı ve terörist örgütler listesine eklendi. Bu yasalar gazetecilerin, avukatların ve aktivistlerin tutuklanmasına yol açarken, birçok kişi de ülkeyi terk etti. Polis eşcinsel kulüplere ve LGBTİ+ etkinliklerine baskınlar düzenledi; baskılar dijital alana da yayıldı.
Yeni çevrimiçi arama yasası nasıl işliyor?
Yasa, “kasten” internet üzerinden “aşırıcı” içerik arayanları hedef alıyor. Buna, milyonlarca Rusyalının sansürü aşmak ve yasaklı içeriğe ulaşmak için kullandığı VPN aramaları da dahil.
Yetkililer, yerel telekom operatörleri aracılığıyla zaten internet gezinmelerini izleyebiliyor. Yeni yasa, VPN kullanımını daha da zorlaştırmayı amaçlıyor: VPN reklamları yasaklanıyor, Rusya yasalarına uymayan VPN kaynaklarına para cezası getiriliyor ve VPN kullanımı diğer ihlallerde “ağırlaştırıcı neden” sayılıyor.
Adalet Bakanlığı’nın “aşırıcı materyaller” listesi 500 sayfadan uzun. Yasaklanan yapılar arasında, hayatını kaybeden Kremlin muhalifi Aleksey Navalnıy’ın Yolsuzlukla Mücadele Fonu, “uluslararası LGBT hareketi” ve ABD’li teknoloji devi Meta bulunuyor.
“Aşırıcı” kabul edilen içerik arayanlar 5.000 rubleye (60 dolar) kadar para cezası alabiliyor. Eleştirmenler, bu para cezasının ardından daha ağır suçlamalar ve yaptırımların gelebileceğini söylüyor.
Kremlin, yetkililerin bir çevrimiçi aramanın “kasten” yapılıp yapılmadığını nasıl belirleyeceğini açıklamadı. Dijital haklar savunucuları, yasanın belirsiz dilinin dolandırıcılık, şantaj ve zorbalık vakalarını artırabileceği uyarısında bulunuyor. Yasağa rağmen bağımsız medya, internet arama alışkanlıklarının büyük ölçüde değişmediğini bildiriyor.
LGBTİ+ hakları savunucuları ne diyor?
İnsan hakları savunucuları, yasanın pratik etkisinin sınırlı olduğunu, ancak muğlaklığının yetkililere geniş ve keyfi uygulama alanı sunduğunu belirtiyor.
Eski Rusya merkezli olup artık sürgünde faaliyet gösteren Coming Out LGBTQ+ grubundan avukat Ksenia Mikhailova, “Yasa, VPN kullanılmadan yapılan aramalara erişim ve kişisel iletişim cihazlarının incelenmesi için bir bahane olabilir” dedi.
Zaten birçok LGBTİ+ Rusyalı kendini sansürlüyor. Bu yıl yapılan bir araştırma, katılımcıların %91’inin şantaj ve baskılardan kaçınmak için sosyal medya ve flört uygulamaları da dahil olmak üzere her gün kendilerini sansürlediklerini ortaya koydu.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (HRW) Avrupa ve Orta Asya direktör yardımcısı Tanya Lokshina, 146 milyon nüfuslu bir ülkede mahkumiyet sayısı görece düşük olsa da baskıların LGBTİ+ Rusyalılar arasında korkuyu yaygınlaştırdığını söyledi:
“Hükümetin yapmaya çalıştığı şey, onları toplumdan silmek.”
Rusya’nın çevrimiçi baskısı LGBTİ+ içeriği başka nasıl etkiliyor?
Apple ve Meta gibi ABD’li teknoloji devleri, dil öğrenme uygulaması Duolingo ve çevrimiçi perakendeci Megamarket, Kremlin’in LGBTİ+ içerik kısıtlamalarından etkilenen şirketler arasında. Bazıları para cezasına çarptırıldı, bazıları ise hizmetlerini Rusya’da değiştirdi.
HRW’ye göre, Rus mahkemeleri Ocak 2024 ile Haziran 2025 arasında, “uluslararası LGBT hareketine” katıldığı ya da sembollerini kullandığı iddiasıyla 101 kişiye aşırılık suçundan hüküm verdi. Bu mahkumiyetlerin 90’ı çevrimiçi etkinliklerle-sosyal medya paylaşımları, görseller veya kullanıcı profil bilgileri-ilgiliydi.
Bazı mahkumiyetler, flört sitelerinde, stok fotoğraf bankalarında ya da Telegram’da tespit edilen içeriklerle bağlantılıydı.
Etiketler: insan hakları, medya, nefret suçları, siyaset, dünyadan, trans, lezbiyen, gey, biseksüel, interseks
