16/10/2025 | Yazar: Kaos GL
Beştaş’tan üç bakanlığa interseks hakları çağrısı: “Rızadışı ameliyatlar son bulmalı; interseksler ahlaki bir tartışma değil, insan hakları çerçevesinde ele alınması gereken bir gerçeklik!”
DEM Parti Erzurum Milletvekili ve HDK Eş Sözcüsü Meral Danış Beştaş, interseks bireylerin karşılaştıkları hak ihlallerine dikkat çekerek Sağlık, Adalet ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlıklarına ayrı ayrı soru önergeleri verdi.
Beştaş, üç bakanlığa yönelttiği önergelerin gerekçesinde interseks varoluşunun “ahlaki bir tartışma değil, temel insan hakları çerçevesinde ele alınması gereken bir gerçeklik” olduğunu vurguladı.
“Rızadışı tıbbi müdahaleler bedensel bütünlüğü ihlal ediyor”
Sağlık Bakanlığı’na yöneltilen önergede Beştaş, interseks bireylerin doğuştan gelen biyolojik çeşitlilikleri nedeniyle çoğu zaman rızaları olmaksızın cerrahi ve hormonal müdahalelere maruz bırakıldığını belirtti.
Milletvekili, bu uygulamaların hem bedensel bütünlüğü hem de yaşam hakkını ihlal ettiğini ifade ederek Bakanlığa şu soruları yöneltti:
İnterseks çocuklara ve yetişkinlere rızaları olmadan yapılan cerrahi müdahalelere ilişkin Bakanlığın mevcut politikası nedir?
Türkiye’de doğumda interseks olarak tanımlanan çocukların sayısına dair güncel bir veri bulunmakta mıdır?
İnterseks çocukların gereksiz tıbbi müdahalelere maruz kalmaması için uygulanan bir protokol var mıdır?
Ailelere yeterli danışmanlık ve destek sağlanmakta mıdır?
Sağlık personeline interseks farkındalığına ilişkin eğitim veriliyor mu?
Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşmiş Milletler’in interseks haklarına dair tavsiyeleri doğrultusunda ulusal bir eylem planı hazırlanması düşünülmekte midir?
Beştaş, önergede Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, Engelli Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi uluslararası belgelerin interseks bireylerin sağlık ve eğitim hakkını güvence altına aldığına dikkat çekti. Buna rağmen Türkiye’de interseks yurttaşların hâlâ “rızasız tıbbi müdahalelere ve ayrımcı sağlık uygulamalarına maruz kaldığını” belirtti.
“Kimlik ve yasal tanınma süreçleri eşit yurttaşlık ilkesine aykırı biçimde işliyor”
Adalet Bakanlığı’na sunulan soru önergesinde Beştaş, interseks yurttaşların kimlik belgeleri ve yasal tanınma süreçlerinde ciddi engellerle karşılaştığını hatırlattı.
Beştaş, “Kimlik bilgilerinin düzenlenmesinde yaşanan sorunlar, kişilerin eğitim, istihdam, sosyal güvenlik ve adalete erişim hakkını doğrudan etkiliyor” diyerek bu durumun eşit yurttaşlık ilkesine aykırı olduğunu vurguladı.
Milletvekili, Bakanlığa şu soruları yöneltti:
İntersekslerin kimlik belgelerinin düzenlenmesinde yaşanan sorunların çözümü için yürütülen bir çalışma var mı?
Medeni Kanun’da intersekslerin haklarını güvence altına alacak açık düzenlemeler yapılması planlanıyor mu?
Yargı personeline interseks farkındalığına ilişkin eğitim verilecek mi?
Rızasız yapılan tıbbi müdahalelerden kaynaklanan mağduriyetlerin giderilmesi için özel bir hukuk mekanizması öngörülüyor mu?
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları doğrultusunda interseks haklarına yönelik bir uyum çalışması yürütülüyor mu?
“Sosyal hizmetlerde interseks farkındalığı yok”
Beştaş’ın Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na sunduğu önerge ise interseks bireylerin sosyal yaşamda karşılaştığı ayrımcılığa ve aile içi baskılara odaklandı.
Milletvekili, “İnterseks bireyler eğitim, istihdam ve sosyal yaşamda dışlanmakta; aile içinde baskı görmekte ve toplumsal önyargılarla mücadele etmek zorunda kalmaktadır” diyerek Bakanlığın bu konuda destek mekanizmaları ve sosyal politika geliştirme sorumluluğu olduğunu vurguladı.
Bakanlığa şu sorular yöneltildi:
İnterseks çocukların ve ailelerinin maruz kaldığı ayrımcılıkla mücadele için özel bir sosyal politika veya destek programı var mı?
Sosyal hizmet uzmanlarının interseks farkındalığına ilişkin eğitimi konusunda adım atıldı mı?
İntersekslerin eğitim ve istihdam alanında uğradıkları ayrımcılığın önlenmesine yönelik projeler yürütülüyor mu?
Çocuk koruma sisteminde interseks çocukların ihtiyaçları gözetiliyor mu?
BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin hükümleri doğrultusunda yeni bir politika hazırlığı var mı?
“İnterseks varoluşu ahlaki bir tartışma değil, insan hakları meselesi”
Üç önergenin gerekçe bölümlerinde ortak olarak interseksin doğuştan gelen biyolojik bir çeşitlilik olduğu ve kişinin tercihine bağlı olmadığı vurgulandı. Beştaş, “İslam hukukunda dahi ‘hünsâ’ kavramı çerçevesinde tanınan interseks varoluşu, toplumsal ahlak tartışmalarının değil, insan hakları hukukunun konusudur” dedi.
Milletvekili, hükümeti interseks bireylerin bedensel bütünlüğünü, özerkliğini ve kendi kaderini tayin hakkını koruyacak yasal, idari ve sosyal düzenlemeler yapmaya çağırdı.
Etiketler: insan hakları, çalışma hayatı, aile, sağlık, siyaset, trans, lgbti, lezbiyen, gey, biseksüel, interseks
