13/12/2025 | Yazar: Yusuf Çelik
İstanbul Trans Onur Haftası, trans erkek mahpus Poyraz için basın toplantısı düzenledi. 135 kurumun imzasını taşıyan açıklamada, olayın intihar değil, tecrit ve ayrımcılığın sonucu bir "trans cinayeti" olduğu vurgulandı.
Sincan Kadın Kapalı Hapishanesi’nde tutulan trans erkek mahpus Poyraz’ın 1 Aralık 2025 tarihinde koğuşunda ölü bulunmasının ardından, sivil toplum örgütleri ve hak savunucuları olayın aydınlatılması için harekete geçti.
İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi’nde düzenlenen ve "Şüpheli trans ölümü değil, trans cinayeti" pankartının açıldığı basın toplantısında, aralarında kadın, LGBTİ+ ve insan hakları örgütlerinin de bulunduğu 135 kurum ortak bir açıklama yaptı. İstanbul Trans Onur Haftası çağrısıyla yapılan açıklamada, Poyraz’ın ölümünün üzerindeki şüphelerin giderilmesi için bağımsız ve etkin bir soruşturma yürütülmesi talep edildi.
"Savcı iki gün sonra geldi, deliller karartıldı mı?"
Basın toplantısında paylaşılan detaylara göre, Poyraz’ın ölümüyle ilgili ciddi ihmal ve şüphe iddiaları bulunuyor. Açıklamada, olay günü aynı koğuşta kalan diğer trans mahpusların toplu halde psikiyatri sevkine çıkarıldığı, bu sırada Poyraz’ın koğuşa yerleştirildiği belirtildi. Mahpusların koğuşa döndüklerinde Poyraz’ı asılı halde buldukları, ancak sağlık ekiplerinin müdahalede geciktiği iddia edildi.
Kurumların açıklamasında dikkat çeken en çarpıcı iddialardan biri ise olay yeri incelemesiyle ilgili oldu. Savcılık ve olay yeri inceleme ekiplerinin hapishaneye ancak ölümden iki gün sonra geldiği, tanık ifadelerinin alınmadığı ve Poyraz’ın asılı bulunduğu iddia edilen ipin daha önce koğuşta bulunmadığı öne sürüldü. Ayrıca Poyraz’ın saçlarının kazınmış olduğu ve son dönemde belirgin bir şekilde zayıfladığı bilgisi de kamuoyuyla paylaşıldı.
"Tekil bir olay değil, sistematik şiddet"
135 kurum adına okunan metinde, yaşananların münferit bir intihar vakası olarak değerlendirilemeyeceği vurgulandı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Cezaevi rejimi, patriyarkanın, heteronormativitenin ve kapitalist disiplin mekanizmalarının kesişiminde işleyen bir kontrol aygıtıdır. Transların bedenleri ve yaşamları, yalnızca cinsiyet normları üzerinden değil; sınıf, emek, yoksulluk, göç, etnisite ve “kabul edilebilir yurttaşlık” ölçütleri üzerinden de sürekli denetleniyor. Bu nedenle trans mahpuslara uygulanan tecrit, sadece “güvenlik” politikası değildir; toplumsal cinsiyet düzenini ve makbul beden rejimini yeniden üreten yapısal bir şiddet biçimidir.
Transların maruz bırakıldığı şiddetin bireysel önyargıdan ibaret olmadığını; devletin aileci, cis-heteroseksist “toplumsal düzen” kurgusunun, ekonomik ve siyasal tahakkümle birlikte işlediğini hatırlatıyoruz. Buradan tekrar ve tekrar söylüyoruz: Aile Yılı’nız transları katlediyor! Bizler bakım hakkını, bedensel özerkliği ve sağlık hakkını “ikincil” değil yaşam hakkının ayrılmaz parçası olarak görüyoruz. Bu yüzden cezaevlerinde hormona erişim, psikiyatrik destek, güvenli barınma ve ayrımcılıktan korunma, lütuf değil haktır.”
Trans mahpusların bedenleri ve yaşamlarının cinsiyet normları üzerinden sürekli denetlendiğine dikkat çekilen açıklamada, cezaevlerindeki hormon tedavisine erişim, psikiyatrik destek ve güvenli barınma sorunlarının yapısal birer tehdit haline geldiği belirtildi. Adalet Bakanlığı’nın bu konuda şeffaf bir protokolünün bulunmaması da eleştirildi.
6 maddelik acil eylem çağrısı
Poyraz’ın ölümünün "intihar" varsayımıyla kapatılmasına izin vermeyeceklerini belirten örgütler, Adalet Bakanlığı ve Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’ne seslenerek 6 maddelik talep listesi açıkladı:
1. Poyraz’ın ölümüne ilişkin derhal bağımsız, tarafsız ve etkin bir adli soruşturma yürütülsün; olay “intihar” varsayımıyla kapatılmasın.
2. Olay yeri incelemesi, kamera kayıtları, sevk ve revir kayıtları, vardiya çizelgeleri, disiplin evrakları dahil tüm materyaller şeffaf biçimde güvence altına alınsın; delil karartma ihtimaline karşı sorumlu personel hakkında gerekli idari tedbirler uygulansın.
3. Tanık mahpusların beyanları baskı ve misilleme olmaksızın alınsın; koğuşta kalan mahpuslara yöneltilen disiplin soruşturması tehditleri derhal sonlandırılsın.
4. Trans mahpuslara yönelik tecrit/izolasyon uygulamalarına son verilsin; spor, havalandırma, sosyal faaliyet, eğitim ve ortak alan hakları eşit ve güvenli biçimde kullandırılsın. Sivil toplum örgütlerinin izleme raporları, trans/LGBTİ+ mahpusların izolasyonunun yaygın bir hak ihlali alanı olduğuna işaret etmektedir.
5. Trans mahpusların sağlık hakkı güvence altına alınsın; hormon tedavisi ve cinsiyet uyum sürecine ilişkin hizmetlere erişim için açık, bağlayıcı ve ayrımcılık karşıtı ulusal standartlar yayımlansın.
6. Cezaevlerinde cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim temelli ayrımcılığa karşı personel eğitimleri zorunlu hale getirilsin; izleme mekanizmaları güçlendirilsin; sivil toplumun cezaevlerine erişimi ve raporlama imkanları genişletilsin.
İmzacılar:
- 17 Mayıs Derneği
- 20 Kasım Derneği
- Adana LGBTİ+ Dayanışma
- Alınteri
- Ankara Gökkuşağı Aileleri Derneği (GALADER)
- Ankara Onur Haftası
- Ankara Üniversitesi Kuir Araştırmaları Topluluğu – KuirAnka
- Antalya 10. LGBTİ+ Onur Haftası
- Antalya Vegan Platformu
- Aralık Feminist Kolektif
- Aydın LGBTİ+ DAYANIŞMASI
- BATOÇA - Barış için Toplumsal Çalışmalar Derneği
- Barış İçin LGBTİ+ İnisiyatifi (BİL+)
- Barış için Kültürel Çalışmalar Derneği-Bakad
- Birleşik Devrimci Parti
- Biz LGBTİ+ İnisiyatifi
- Boğaziçi Üniversitesi LGBTİA+ Çalışmaları Kulübü – BULGBTİ+
- Bursa Kadın Platformu
- Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği (ÇŞMD)
- Cinsiyet Eşitliği Politikaları Derneği
- CİSST
- Çağdaş Hukukçular Derneği İzmir Şubesi
- Çağdaş Hukukçular Derneği Mersin Şubesi
- Çanakkale Kadın Platformu
- Çanakkale LGBTİ+ Onur Haftası
- ÇHD Ankara Şube
- Demos Araştırma Kolektifi
- Deniz İşçileri
- Devrimci Sosyalist İşçi Partisi
- Direnişin Renkleri
- Diyarbakır Barosu Kadın Hakları Merkezi
- Diyarbakır Barosu LGBTİ+ Komisyonu
- Dünya İnsani Dayanışma Derneği
- Ege Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Topluluğu – Lavender LGBTİ+
- Emek ve Adalet Platformu
- Emekçi Kadınlar
- Eşitlik EBT
- Eskişehir Okulu
- Eskişehir LGBTİ+ Onur Haftası
- Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP)
- Eğitim Sen İstanbul 6 nolu üniversiteler şubesi
- Galatasaray Üniversitesi LGBTİ+ ve Kuir Çalışmalar Kulübü – Lion Queer
- Genç LGBTİ+ Derneği
- Gençlik komiteleri
- Günebakan Kadın Derneği
- Halkevleri LGBTİ+ Komisyonu
- Halkevci Kadınlar
- Hande Kader Dayanışması
- Havle Kadın Derneği
- Hayat Ağacı Kadın Kooperatifi
- Hayvan Yaşam Özgürlük İnisiyatifi
- HDK Kadın
- HEVİ LGBTİ+ Derneği
- İnter Dayanışma
- İnsan Hakları Derneği Ankara Şubesi
- İnsan Hakları Derneği Ankara Şubesi LGBTİ+ Komisyonu
- İnsan Hakları Derneği Çanakkale Şubesi
- İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi
- İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi LGBTİ+ Komisyonu
- İnsan Hakları Derneği Mersin Şubesi
- İnsan Hakları Gündemi Derneği
- İstanbul Bilgi Üniversitesi Fobizm Karşıtı LGBTQIA+ Öğrenci Kulübü
- İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası
- İstanbul Trans Onur Haftası
- İstanbul Üniversitesi Eşitlik Topluluğu
- İzmir Feminist Kolektif
- İzmir LGBTİ+ Onur Haftası
- İzmir Vegan Platformu
- İzmir Yaşam Hakkı Savunucuları
- Kadın Dayanışması
- Kadın Gazeteciler Derneği
- Kadın Savunması
- Kadının İnsan Hakları Derneği
- Kadınlar Birlikte Güçlü
- Kadınların Kurtuluşu
- Kalabalık LGBTİ+
- Kaos GL Derneği
- Kapsama Alanı
- Keskesor Amed LGBTİ+ Oluşumu
- Keskesor LGBTİ+ WAN
- Kırkyama Kadın Dayanışması
- Kırmızı Şemsiye Cinsel Sağlık ve İnsan Hakları Derneği
- Kızıl Partili LGBTİ+lar
- Koç Üniversitesi Kuir Kulübü – Koçkuir
- Kocaeli Üniversitesi LGBTİ+ Topluluğu (Kuir Kozgun)
- Kuir Mahzen
- Lambdaistanbul LGBTİ+ Dayanışma Derneği
- Marmara Üniversitesi LGBTİQAA+ Dayanışma Ağı – KuirMar
- Medeni Karga
- Medeniyet Üniversitesi Kuir Feminist Topluluğu – Alaca Medeniyet
- Mersin Kadın Platformu
- Mersin Kuir
- Mersin LGBT 7 Renk Derneği
- Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi LGBTIQA+ Topluluğu – Kuir Baykuş
- Minçoster TK
- Mimoza Kadın Derneği
- Muamma LGBTİ+ Eğitim Araştırma ve Dayanışma Derneği
- Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı
- HDK İzmir İl Meclisleri
- ODTÜ LGBTİQAA+ Dayanışması
- Otonom İşçi Birlikleri (OTİB)
- Özgür Genç Kadın (ÖGK)
- Özgür Renkler Derneği
- Özgürlük için Hukukçular Derneği
- Örgüzlük için Hukukçular Derneği Kadın Komisyonu
- Özgürlük İçin Hukukçular Derneği Mersin Şubesi
- Partizan Yeni Demokrasi
- Partizan Özgür gelecek
- Pembe Hayat LGBTİ+ Dayanışma Derneği
- Queer Adıyaman
- QueerDeer
- Sara Kolektif
- Sabancı Üniversitesi Cins Kulüp
- Sosyal Politika, Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği (SPoD)
- Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu (SGDF)
- Sosyalist Kadın Hareketi
- Sosyalist Kadın Meclisleri (SKM)
- Sosyalist Meclisler Federasyonu
- Soldep LGBTİ+
- Sol Feminist Hareket
- TAÜqueer – Türk Alman Üniversitesi LGBTİQ+ Dayanışma Topluluğu
- Ted Üniversitesi Logos Topluluğu
- Tip LGBTİ+ Komisyonu
- Trans Yaşam Desteği (TYD)
- Tutsaklarla Dayanışma İnisiyatifi (TDİ)
- Türkiye İnsan Hakları Vakfı İzmir Temsilciliği
- ÜniKuir
- Toplumsal Hukuk Kadın
- Yaşatacağız Platformu
- Vegan Perspektif Derneği
- Yaşam Bellek Özgürlük Derneği
- Yeditepe Üniversiteliler LGBTQIA+ Topluluğu – 7Tepe7Renk
- Yeni Demokrasi Aileler Derneği (YDAD)
- Yeni Demokrat Gençlik
- Yeni Demokrat Kadın
Etiketler: insan hakları, nefret suçları, aile, dava, özel haber, heteroseksizm, trans, ikili cinsiyet sistemi, lgbti, eşcinsellik, lezbiyen, gey, biseksüel, interseks
