03/10/2025 | Yazar: Kaos GL
Dernek, BM İşkenceye Karşı Komite ve Sağlık Hakkı Özel Raportörüne sunduğu bilgi notunda intersekslere yönelik ihlallere dikkat çekti.
Kaos GL Derneği, BM İşkenceye Karşı Komiteye ve BM Sağlık Hakkı Özel Raportörüne interseks haklarına ilişkin bilgi notu sundu.
Dernek, BM birimlerine sunduğu bilgi notunda Türkiye’de interseks hakları bakımından bir “karartma” uygulandığını vurguladı. Rıza dışı müdahaleler ve ihlallere karşı giderim mekanizmalarının yokluğuna dikkat çeken dernek, bilgi notunda şunları söyledi:
“Türkiye interseks hakları konusunda anayasal ve sözleşmesel yükümlülüklerine uymamaktadır. İnterseks doğumlarda onama dayanmayan, gereksiz, invaziv ve geri dönüşü olmayan tıbbi müdahaleler yapılmaktadır. Bu müdahaleler cerrahi ve aynı zamanda hormonal müdahalelerdir. Atanan cinsiyet, intersekslerin kendilerini ait olduğu cinsiyet kimliği ile örtüşmediğinde, bu kişileri istemedikleri bedenlere hapsetmek anlamına gelmektedir.”
Türkiye’de interseks çocukların, rıza verebilecek yaşa gelene kadar gereksiz cerrahi veya diğer tıbbi işlemlerin yapılmasını açıkça yasaklayan hükümler olmadığını vurgulayan bilgi notunda şu ifadeler kullanıldı:
“İnterseks kadınlar için hak temelli bir sağlık hizmetleri protokolü yoktur. Bebeklik veya çocukluk döneminde intersekslerin gereksiz tıbbi veya cerrahi tedaviye maruz kalmamasını sağlamak, çocukların bedensel bütünlüğünü, özerkliğini ve kendi kaderini tayin hakkını garanti altına almak için oluşturulmuş normlar yoktur. İnterseks çocukları olan ailelere yeterli danışmanlık ve destek sağlamak için herhangi bir kamu kurumu görevlendirilmemiştir. Bu tür tedavilerin mağdurlarına tazminat sağlanmamakta, tıp ve psikoloji uzmanlarına cinsel ve ilgili biyolojik ve fiziksel çeşitlilik ve interseks çocuklara gereksiz müdahalelerin sonuçları konusunda eğitim verilmemektedir.”
Mevzuatta interseksler yok; operasyonlarda rıza alınmıyor
Mevzuatları, yargı kararlarını, yükseköğretim tezlerini tarayan dernek intersekslere yönelik neredeyse hiçbir atıfın olmadığına dikkat çekti:
“Türkiye’de intersekslere ilişkin herhangi bir mevzuat yoktur. Mevcut mevzuatta intersekslere yapılan hiçbir atıf yoktur. Anayasa Mahkemesinin bu alanda verdiği hiçbir karar yoktur. Akademik alanda yayınlanan yüz binlerce tez içerisinde yalnız sekiz tezin intersekslere ilişkindir. Bu net tablo, Türkiye Cumhuriyetinin ajandasında ne politika, ne kanun ne de icra düzeyinde intersekslerin bulunduğunu göstermektedir.”
Bilgi notunda intersekslere yönelik cerrahi operasyonlarda bilgilendirilmiş onam alınmadığı belirtildi:
“İnterseks bebeklere tıbbi zorunluluk olmadığı halde müdahale yapılması söz konusudur. Buna karşın henüz yetişkin olmayan ergen intersekslere de müdahaleler, zihinsel ve bedensel özerklikleri dikkate alınmaksızın yapılmakta ve ihlaller çoğalmaktadır.”
Tavsiyeler
Dernek, BM İşkenceye Karşı Komite ve BM Sağlık Hakkı Raportörüne şu tavsiyelerde bulundu:
- Zorla tıbbi müdahalelerin derhal durdurulması.
- Çocuğun ve ailenin bilgilendirilmiş onam mekanizmasının sağlanması.
- Geçmiş mağdurlar için tazminat ve rehabilitasyon mekanizmalarının oluşturulması.
- Sağlık çalışanları için eğitim ve rehberlik programları. BM mekanizmalarına düzenli veri ve rapor sunumu ile izleme.
Etiketler: insan hakları, sağlık, siyaset, sağlık hakkı, özel haber, araştırma, inceleme, trans, lgbti, lezbiyen, gey, biseksüel, interseks
