16/07/2025 | Yazar: Kaos GL
Transgender Avrupa: “Türkiye Adalet Bakanlığı’nı, önerilen yasaları ve 21 yaş altı trans gençlerin hormon erişimine getirilen en yeni kısıtlamaları derhal geri çekmeye çağırıyoruz.”
Trans çatı örgütü Transgender Avrupa ve Merkez Asya, Türkiye'de transların hormona erişimine 21 yaş kısıtlaması getirilmesine karşı acil çağrı yayınladı.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı'na bağlı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun translara özel sağlık hizmetlerine erişimi kısıtlayan yeni düzenlemeler getirdiğini hatırlatan kurum, "Artık 21 yaş altındaki genç translar, translara özgü sağlık hizmetlerinde kullanılan hormon ilaçlarına erişemeyecek. Bu kısıtlama doğrudan transları hedef alıyor; çünkü aynı ilaçlar kanser tedavisi, kısırlık, erken ergenlik ve endometriozis gibi tıbbın diğer alanlarında kullanılmaya devam edecek" dedi.
Transgender Avrupa, Bakanlığın bu kararının Şubat 2025’te hazırlanan LGBTİ+ karşıtı yasa tasarısı taslağının henüz resmen onaylanmamış olmasına rağmen alındığını da hatırlattı.
Türkiye’nin Medeni Kanun ve Ceza Kanunu’nda önerilen değişiklikler
Şubat 2025’te sızdırılan bir taslak, Türkiye Hükümeti’nin LGBTİ+ haklarını hedef alan planlarını ortaya koydu. Türkiye’nin Medeni Kanun’u ve Ceza Kanunu’nda önerilen değişiklikler şunları içeriyor:
- Türkiye’de reşit olma yaşı 18 olmasına rağmen, yasal cinsiyet tanıması için yaş sınırının 21’e çıkarılması
- Y.Y. Türkiye kararına, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin çok sayıda kararına ve Anayasa Mahkemesi'nin temel insan haklarını ihlal ettiği yönündeki kararına aykırı olarak, yasal cinsiyet tanımanın ön koşulu olarak zorla kısırlaştırmanın yeniden getirilmesi
- Translara özel sağlık hizmeti sunmaya yetkili hastane sayısının gerekçesiz şekilde azaltılması ve bu yetkilendirmelerin yalnızca Sağlık Bakanlığı’nın takdirine bırakılması
- “Cinsiyet uyumuna ilişkin herhangi bir tıbbi müdahale yapılamaz” hükmünün önceden izin alınmadığı sürece getirilmesi
- Önceden izin alınmadan yapılan bu tür tıbbi müdahalelere dair bireyler ve doktorlar için en az 3 yıl hapis cezası öngören cezai yaptırımların getirilmesi
Tıbbi müdahalelere ilişkin belirsizlik
Açıklamada şu ifadeler yer aldı:
"Türkiye hukukuna göre, transların belirli tıbbi müdahaleleri geçirebilmeleri için mahkemelerden önceden izin almaları gerekmektedir. Ancak, TGEU (Transgender Avrupa) üyesi kuruluşlar tarafından desteklenen yasa tasarısına ilişkin analizler, ‘tıbbi müdahale’ teriminin neyi kapsadığı, izin almak için hangi adımların izlenmesi gerektiği ve bu izni kimin vereceği konularında ciddi bir düzenleyici belirsizlik olduğunu ortaya koymaktadır."
Avrupa insan hakları kararlarıyla çelişkiler
"Önerilen hükümler, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) önceki kararlarıyla tamamen uyumsuzdur. AİHM, zorunlu kısırlaştırmanın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. maddesinin ihlali olduğunu belirtmiş ve yasal cinsiyet tanıma süreçlerinin hızlı, şeffaf ve erişilebilir olması gerektiğini defalarca vurgulamıştır. 2015 yılında AİHM, Türkiye’nin zorunlu cerrahi müdahale ve kısırlaştırma şartı nedeniyle özel hayata saygı hakkını ihlal ettiğine (Y.Y. / Türkiye davası) hükmetmiştir. 2017 yılında ise Anayasa Mahkemesi, Medeni Kanun’da yer alan üreme yetisinin kalıcı olarak kaybedilmesini yetkilendirme için ön koşul olarak belirleyen hükmü iptal etmiştir.
"Ayrıca, Avrupa Birliği’nin 2024 Türkiye İlerleme Raporu’nda, AB’ye aday ülke olan Türkiye’nin hala yasal cinsiyet tanıma için kısırlaştırma ve diğer tıbbi müdahaleleri ön koşul olarak dayattığı, bunun ise uluslararası insan hakları standartlarına aykırı olduğu eleştirilmektedir."
Trans hakları ve sağlık hizmetleri üzerindeki etkisi
"Uygulanmaya başlanması halinde, Ceza Kanunu ve Medeni Kanun’daki değişiklikler transların temel sağlık hizmetlerine erişimini ve kimlik belgelerini değiştirmesini zorlaştıracaktır. Sağlık hizmetlerinin kalitesini artırmak yerine, translar gereksiz tıbbi müdahalelere maruz kalacak, sağlık hizmeti sağlayıcıları cezai yaptırımlardan korkarak translara hizmet vermekte tereddüt edecek ve ön izin sistemi, yasal cinsiyet tanıma ile sağlık hizmetlerine erişimde bekleme sürelerini uzatarak önemli tıkanıklıklara yol açacaktır."
Türkiye’nin AB üyelik hedeflerinde bir gerileme
"Bu öneriler, Türkiye’nin AB’ye katılma yönündeki açık isteğiyle çelişmektedir; çünkü anlamlı bir üyelik, demokrasi, insan hakları ve dezavantajlı grupların korunması gibi temel Avrupa değerlerine bağlılık gerektirir."
Acil eylem çağrısı
"Türkiye Adalet Bakanlığı’nı, önerilen yasaları ve 21 yaş altı trans gençlerin hormon erişimine getirilen en yeni kısıtlamaları derhal geri çekmeye çağırıyoruz. Türkiye’deki transların daha güçlü insan hakları ve yasal korumalara ihtiyacı vardır ve AİHM ile Anayasa Mahkemesi’nin transların hakları konusundaki kararlarına saygı gösterilmelidir. Ayrıca, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Sorumlusu ile AB Komisyonu’nu, Türkiye Hükümeti ile görüşmeler başlatmaya ve önerilen taslağın geri çekilmesi için çağrıda bulunmaya davet ediyoruz."
Etiketler: insan hakları, kadın, yaşam, sivil anayasa, nefret suçları, sağlık, siyaset, dünyadan, özel haber
